ILFU Academy: Literatuur en filosofie

8-weekse cursus over denkende schrijvers en schrijvende denkers, zoals Sartre, Hermans, Nietzsche, Voltaire, Dickens, Faulkner, Rilke en Poe.

De Europese cultuurgeschiedenis toont een hechte band tussen literatuur en filosofie; vaak vloeien beide typen teksten naadloos in elkaar over. Tot aan de Romantiek gaat het zowel in literair als in het filosofisch werk om de zoektocht naar de waarheid en richtlijnen voor moreel handelen.

Vanaf 1800 begint de literatuur zich steeds zelfstandiger te profileren: esthetische verzorging en een zeker fictioneel gehalte worden in literair werk steeds belangrijker. Desondanks blijven talrijke literaire werken, zij het ieder op een specifieke wijze, de zoektocht naar de waarheid voortzetten. In de literatuur gaat het dan vooral om morele en individuele inzichten, terwijl het in de wijsbegeerte om een descriptieve en referentiële waarheid gaat.

De cursus bestaat uit twee theoretische sessies, daarna volgt een vergelijkend gedeelte, waarin aandacht geschonken zal worden aan de concrete wijze waarop wijsgerige inzichten literaire teksten kunnen verhelderen.

Cursusprogramma
Week 1
Inleiding en uitleg over de opzet van de cursus. Thema: de verschillen tussen literatuur en filosofie
Vooraf lezen: teksten van Jean-Paul Sartre, Friedrich Schlegel en W.F. Hermans uit de reader

Week 2
Thema: de theorie rond de problematiek van het verband tussen literaire en filosofische teksten. Vooraf lezen: de teksten van J.W. Graham, J.C. Kamerbeek, H.W. Van Tricht en Rosenboom uit de reader.

Week 3
Thema: Mogelijke en onmogelijke werelden. Vooraf lezen: Voltaire – Candide en Charles Dickens – Hard Times.

Week 4
Thema: Nietzsche en de Übermensch. Vooraf lezen: Joseph Conrad – Heart of Darkness.

Week 5
Thema: Empathie en psychoanalyse. Vooraf lezen: William Faulkner – A Rose for Emily (in de reader).

Week 6
Thema: Fenomenologie en existentialisme. Vooraf lezen: R.M. Rilke – Der Ball/De bal, Die Rosenschale/De schaal met rozen, Begegnung in der Kastanienallee/Ontmoeting in de Kastanjelaan (in de reader) en: R. Rose – Twelve Angry Men. Dit tv-script is online beschikbaar. De verfilming ervan staat op Youtube.

Week 7
Thema: hermeneutiek als filosofische discipline om literatuur te benaderen en de plaats van Derrida’s deconstructivisme daarin. Vooraf bestuderen: E.A. Poe – The Purloined Letter (in de reader).

Week 8
Thema: de relatie tussen Nooit meer slapen van W.F. Hermans enerzijds en de wetenschapsfilosofie van Popper en het pragmatisme anderzijds. Vooraf bestuderen: W.F. Hermans – Nooit meer slapen en Karl Popper in: Filosofen van deze tijd o.r.v. Doorman en Pott (wordt digitaal aangeleverd).

Aanbevolen literatuur: O.M. Skilleas – Philosophy and Literature, an Introduction. Edinburgh University Press. Edinburgh. 2001.

Cursusdocent Hans van Stralen (1954) is als docent en onderzoeker werkzaam geweest aan de UvA, de VU, de UU en het instituut voor filosofie te Amsterdam. Hij studeerde theologie, Nederlandse taal- en letterkunde, filosofie en Algemene Literatuurwetenschap. Van Stralen is gespecialiseerd in literatuur van de 20e eeuw, hermeneutiek, fenomenologie en de relatie tussen literatuur en filosofie/theologie.

Kosten: €265 (incl. reader, excl. boeken)
Huisvrienden van ILFU krijgen op deze cursus 10% korting
Data: 21 en 28 september, 5, 12, 19 en 26 oktober en 2 en 9 november
8 maandagavonden van 19.00 – 21.00u
Locatie: Kaffeetaria (Saffierlaan 10)

De cursussen van de ILFU Academy vinden (tenzij anders vermeld) in principe live plaats. Bij onverhoopte omstandigheden kan de cursus altijd online doorgaan, bijvoorbeeld via Microsoft Teams of Zoom. Op alle cursuslocaties worden de coronamaatregelen in acht genomen en wordt er anderhalve meter afstand gehouden.
Aanmelden? Vul dit formulier in, en ontvang vervolgens een factuur voor het cursusgeld via e-mail.
Vragen, opmerkingen of andere onzekerheden? Een e-mail is altijd welkom op: sophie[at]ilfu.com.